Ortodonta zajmuje się leczeniem wad żuchwy oraz niewłaściwości i krzywizn zębowych. Co trzeba wiedzieć? Wada zgryzu polega na niewłaściwym ulokowaniu zębów lub szczęki, co z kolei prowadzi do znaczących problemów wad wymowy, zniekształcenia twarzy – oddziałując niekorzystnie na wygląd i będąc źródłem kompleksów w późniejszym wieku. Przebieg poprawy wady zgryzu jest długotrwały i trwa zazwyczaj około 2 lat.

Przyczyny powstawania wad szczęki

Wady zgryzu grupuje się na wrodzone i nabyte. Do zniekształcenia szczęki może dojść już we wczesnym rozwoju dziecka, jeszcze w trakcie ciąży, jednak zwykle są to złe przyzwyczajenia dzieci. Ciągłe ssanie kciuka czy źle dopasowanego smoczka, gryzienie przedmiotów (na przykład twardych zabawek), zgrzytanie zębami, czy oddychanie przez usta wpływa na zniekształcenia szczęki. Także złe układanie dziecka podczas karmienia piersią, może oznaczać kłopoty. Na pierwszą wizytę kontrolną warto zaprowadzić dziecko w wieku około 7 lat. Dzięki temu ortodonta wcześnie wykryje możliwe zmiany i zatroszczy się o odpowiedni rozwój dziecka.

Dlaczego wizyta u ortodonty jest przydatna?

Nieleczenie albo ignorowanie wady doprowadza do jej natężenia, a to z kolei zwiększa ryzyko seplenienia i krzywizny zębów oraz może powodować niedogodności w spożywaniu pokarmów, a także oddychaniu. Nieodpowiedni układ szczęki sprawia bóle zębów, ich rozchwianie lub przedwczesne wytarcie. Sprzyja to także kumulowaniu kamienia nazębnego i może prowadzić do tworzenia się chorób dziąseł, próchnicy, czy paradontozy.

Rodzaje wad zgryzu

Tyłozgryz – najczęściej występująca wada zgryzu. Dolne zęby ukryte są za zębami górnymi, przy czym zęby przednie nie stykają się wzajemnie. Zdarza się, że górne siekacze pochylają się w stronę górnej wargi, a twarz wykrzywia się poprzez cofnięcie żuchwy.

Przodozgryz – w tym przypadku to dolne zęby zachodzą na górne. Powstaje widoczne przemieszczenie brody na przód.

Zgryz krzyżowy – zarówno zęby dolne jaki i górne, zachodzą na siebie nieregularnie na niektórych odcinkach lub w całym łuku zębowym.

Zgryz głęboki – górne zęby zachodzą i przykrywają 2/3 wysokości zębów dolnych. Wpływa to na utratę symetrii twarzy ze względu na skrócenie dolnego odcinka. Tak rozstawione zęby nadmiernie się ścierają,  co prowadzi do chorób dziąseł i przyzębia.

Zgryz otwarty – zęby wcale nie stykają się ze sobą. Wada utrudnia w żuciu pokarmu, a także w poprawnej wymowie – zwłaszcza spółgłosek przedniojęzykowo zębowych (t, d, s, z, dz, c, n, ł). Zgryz otwarty powoduje wydłużenie twarzy i niedorozwój szczęki.

Stłoczenia zębów – pojawiają się wtedy, gdy zęby mają nieodpowiedni rozmiar w stosunku do zębodołów. Wychodzą przechylone lub w złych położeniach, ze względu na brak przestrzeni w jamie ustnej.

Zęby odseparowane – pomiędzy zębami pojawiają się widoczne odstępy, wynikające z nadmiaru miejsca w żuchwie.

Jak skorygować wady zgryzu? Kiedy zalecany jest ortodonta?

Leczenie wady zgryzu zazwyczaj rozpoczyna się od momentu wyrżnięcia zębów stałych, czyli około 11 roku życia, choć ortodonci zalecają zadbanie o odpowiedni zgryz w każdym wieku. Szczęki dzieci są znacznie bardziej plastyczne, niż szczęki osób dorosłych, dlatego leczenie jest prostsze i zmniejsza się ryzyko bólu lub powikłań, jednak korekcja zębów jest możliwa dla każdego.

Rodzaje aparatów ortodontycznych

Aparaty na zęby dzielą się na stałe — przytwierdzane do zębów specjalistycznym klejem oraz ruchome — możliwe do samodzielnego zdejmowania. Aparaty ruchome są częściej stosowane u dzieci, niż u dorosłych.

Aparat tradycyjny, metalowy — siłą, która koryguje wadę, jest w tym przypadku łuk sczepiony z metalowymi zamkami, które przykleja się do poszczególnych zębów i przytwierdza za pomocą ligatur ortodontycznych. Dla uatrakcyjnienia, szczególnie dla młodszych pacjentów, istnieje możliwość wyboru wielokolorowych ligatur. Dla dbających o większą estetykę możliwe są warianty z zamkami ceramicznymi, porcelanowymi, szafirowymi lub kryształowymi, które są niewidoczne na tle zębów. Sprawdzają się zwłaszcza u posiadaczy białych zębów.

Aparat lingwalny — zakładany jest odwrotnie niż ten tradycyjny, bo od wewnętrznej strony jamy ustnej. Projektowane są dla każdego pacjenta indywidualnie i usuwają wstyd związany z noszeniem aparatu na zębach, bo ten jest niewidoczny. Wadą tego aparatu jest początkowa trudność wyraźnego mówienia.

Aparat samoligaturujący — ten rodzaj aparatu ortodontycznego wyróżnia się od innych budową. Łuk ortodontyczny przytrzymuje zestaw klapek, dzięki czemu drut jest ruchomy, a korekcja wady zgryzu trwa krócej.

Aparat Clear Aligner — to przezroczysta nakładka na zęby dopasowywana indywidualnie, która jest świetnym rozwiązaniem dla osób, które cenią estetykę. Aparat jest praktycznie niewidoczny, a dzięki możliwości zdjęcia go samodzielnie, jest łatwy w utrzymaniu higieny.

Ile kosztuje aparat ortodontyczny?

Ceny aparatów ortodontycznych są zależne od wybranego modelu. Najmniej pieniędzy pochłoną te tradycyjne. W ich przypadku ceny za jeden łuk rozpoczynają się od 1200 złotych. Nowsze rozwiązania, bardziej komfortowe – niemetalowe czy przezroczyste — są znacznie bardziej kosztowne. Ich ceny wahają się od 3 do 6 tysięcy. Cena najdroższych aparatów ortodontycznych może przekraczać 10 tysięcy .  Aparaty na zęby są też dostępne w formie kredytu. W koszt leczenia trzeba także wliczyć koszty wizyt kontrolnych, których ilość jest współzależna z czasem leczenia. Leczenie ortodontyczne może być finansowane przez NFZ dla pacjentów poniżej 12 roku życia i tylko w przypadku aparatów ruchomych.

Jak dbać o zęby podczas noszenia aparatu ortodontycznego?

Dbałość o jamę ustną  w trakcie leczenia jest niezwykle ważna. Aparat może początkowo przeszkadzać, ze względu na to, że znacznie łatwiej przyklejają się do niego resztki posiłku. Należy myć zęby po jedzeniu i unikać pokarmów, które mogą przyklejać się do zamków i powodować ich odczepienie. Z kolei twarde produkty mogą trwale uszkodzić aparat.

Czy aparat ortodontyczny przeszkadza w leczeniu zębów?

To, czy wolno naprawiać zęby w trakcie leczenia ortodontycznego, zdecydowanie ciekawi pacjentów, jacy zdecydowali się na aparat stały. Nie można zdejmować go samodzielnie, co oznacza po wystąpieniu problemów konieczna jest wizyta w gabinecie dentysty ortodonty. Na początku leczenia ortodontycznego każdy pacjent powinien zatroszczyć się o to, aby jego zęby zostały w pełni wyleczone. W taki sposób minimalizuje się ryzyko dodatkowych wizyt naprawczych w czasie noszenia aparatu na zęby. Na dobrą sprawę nie ma przeciwwskazań do leczenia zębów, kiedy pacjent ma aparat stały na zęby.

Korzystanie z aparatu na zęby wiąże się większą potrzebą dbania o zęby. Ze względu na zamontowane na powierzchni zębów oraz pozostałe fragmenty konstrukcji aparatu , usuwanie resztek i osadów jedzenia jest trudniejsze. Ze względu na to pacjenci leczący się ortodontycznie muszą dokładniej czyścić zęby, zwłaszcza w okolicach aparatu na zęby. Zapominanie zasad higieny w tym okresie, może sprawić, że na wcześniej wyleczonych zębach pokażą się zmiany próchnicowe. W tej sytuacji należy zapisać się na wizytę w gabinecie stomatologa. Lekceważenie psucia się zębów z uwagi na aparat ortodontyczny może spowodować negatywne skutki. Próchnica bez trudu przenosi się na kolejne zęby, dlatego lepiej wyleczyć problem.

Leczenie w czasie noszenia aparatu jest możliwe. Jeśli aparat utrudnia dotarcie do popsutego zęba, można go zdjąć na czas leczenia. Ten zabieg nie przeszkodzi w skuteczności ortodontycznego leczenia.

Gabinet ortodontyczny